اگر از کمبود پلاکت خون رنج می برید، هیچ نگران نباشید! ما، در این مقاله، به شما می گوییم که برای افزایش پلاکت خون، چه بخورید و چه نخورید. پلاکت ها مصداق بارز ضرب المثل «فلفل نبین چه ریزه…» هستند؛ اندازه آن ها سه تا چهار برابر از گلبول های قرمز خون کوچک تر است، اما همین تکه های سلولی کوچک اگر نبودند، هیچ زخمی ترمیم نمی شد! هنگامی که جایی از بدن آسیب می بیند، پلاکت ها در محل آسیب جمع می شوند و خون ریزی را بند می آورند.
عوامل مختلفی ممکن است باعث کاهش پلاکت خون شوند. اگر کمبود پلاکت شدید باشد، بهترین راه برای درمان آن مصرف دارو است، اما کمبود های خفیف تر را می توان با داشتن برنامه غذایی مناسب جبران کرد. در ادامه مقاله، به بررسی خوراکی هایی می پردازیم که می توانید با مصرف آن ها پلاکت خونتان را افزایش دهید. همچنین، خوراکی هایی را نیز که مانع از افزایش پلاکت خون می شوند به شما معرفی می کنیم. با ما همراه باشید.
- علت کمبود پلاکت خون چیست؟
- چه غذاهایی پلاکت خون را افزایش می دهند؟
- چه غذاهایی مانع از افزایش پلاکت خون می شوند؟
- مکمل هایی که پلاکت خون را افزایش می دهند
- کمبود پلاکت خون چه زمانی خطرناک می شود؟
علت کمبود پلاکت خون چیست؟
پلاکت ها انواعی از سلول های خونی هستند که به لخته شدن خون کمک می کنند. تعداد طبیعی پلاکت ها بین ۱۵۰ هزار تا ۴۵۰ هزار عدد در هر میکرو لیتر خون است. وقتی پلاکت خونتان کم باشد، معمولاً احساس خستگی و بی حالی می کنید، به راحتی دچار کبودی می شوید و ممکن است لثه هایتان هم دچار خون ریزی شوند. به عارضه کمبود پلاکت، «ترومبوسایتوپنیا» می گویند. برخی عفونت ها، سرطان خون، زیاده روی در مصرف الکل، سیروز کبدی، بزرگی طحال، بیماری های خود ایمنی و برخی دارو ها می توانند باعث بروز این عارضه شوند.
اگر آزمایش خون شما نشان دهد که دچار کمبود پلاکت هستید، بهتر است به پزشک مراجعه و علت آن را مشخص کنید. کمبود پلاکت خفیف را می توان تا حدی با رژیم غذایی مناسب جبران کرد، اما اگر به ترومبوسایتوپنیای شدید مبتلا هستید، به احتمال زیاد نیاز به مصرف دارو خواهید داشت.
چه غذاهایی پلاکت خون را افزایش می دهند؟
ویتامین ها و مواد معدنی به خصوصی وجود دارند که با مصرف آن ها بدنتان می تواند پلاکت های بیشتری تولید کند. این ویتامین ها و مواد معدنی را به صورت مکمل نیز می توان مصرف کرد، اما بهتر است تا جایی که می توانید آن ها را از طریق غذا دریافت کنید. داشتن تغذیه مناسب برای بازیابی سلامتی ضروری است. فولات، آهن، ویتامین B۱۲، ویتامین C، ویتامین D و ویتامین K، همگی مواد مغذی مفیدی هستند که پلاکت خون را افزایش می دهند.
۱. غذاهای حاوی ویتامین B۱۲
کمبود ویتامین B۱۲ می تواند باعث کاهش پلاکت خون شود. این ویتامین، تولید گلبول های قرمز خون را نیز افزایش می دهد. افراد بالای ۱۴ سال روزانه به ۲.۴ میکرو گرم ویتامین B۱۲ نیاز دارند. این میزان برای خانم های باردار و مادران شیرده ۲.۸ میکرو گرم است.
ویتامین B۱۲ در بسیاری از خوراکی های جانوری مثل گوشت قرمز، تخم مرغ و ماهی وجود دارد. محصولات لبنی نیز ویتامین B۱۲ دارند، اما برخی پژوهش ها حاکی از آنند که شیر گاو می تواند تولید پلاکت را در بدن تحت تأثیر قرار دهد. اگر گیاه خوار هستید، می توانید این ویتامین را با خوردن محصولات جایگزین لبنیات، مثل شیر بادام یا شیر سویا و همچنین مصرف مکمل دریافت کنید.
۲. غذاهای حاوی فولات
فولات یکی از ویتامین های گروه B است که برای سلول های خونی فواید زیادی دارد. فولیک اسید، فرم مصنوعی فولات است. افراد بالغ روزانه به حداقل ۴۰۰ میکرو گرم فولات نیاز دارند. این مقدار برای خانم های باردار ۶۰۰ میکرو گرم است. سبزیجات برگی تیره مثل اسفناج و جوانه کلم بروکسل، جگر گاو و گوسفند، لوبیای چشم بلبلی، برنج و مخمر از جمله خوراکی هایی هستند که می توانند فولات مورد نیاز بدنتان را تأمین کنند.
فولات را می توانید به صورت فولیک اسید از مکمل های خوراکی نیز دریافت کنید، اما بهتر است بدانید که مصرف زیاد این مکمل ها باعث اختلال در عملکرد ویتامین B۱۲ می شود؛ بنابراین، بهتر است در مصرف آن ها زیاده روی نکنید. البته، خوردن غذاهای حاوی فولات این مشکل را ایجاد نمی کند.
۳. غذاهای حاوی ویتامین C
ویتامین C نقشی کلیدی در عملکرد سیستم ایمنی بدن ایفا می کند. این ویتامین، به پلاکت های خون کمک می کند تا کار خود را به درستی انجام دهند و توانایی بدن را برای جذب آهن افزایش می دهد. آهن نیز یکی دیگر از مواد مغذی ضروری برای پلاکت های خون است. ویتامین C را در بسیاری از میوه ها و سبزیجات می توان یافت. بروکلی، جوانه کلم بروکسل، مرکبات (مثل پرتقال و گریپ فروت)، کیوی، فلفل دلمه ای و توت فرنگی، همگی سرشار از ویتامین C هستند. از آن جا که گرما ویتامین C را از بین می برد، بهتر است غذاهای حاوی این ویتامین را خام مصرف کنید.
۴. غذاهای حاوی ویتامین D
ویتامین D برای سلامت استخوان ها، عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی ضروری است. این ویتامین، همچنین، عملکرد سلول های مغز استخوان را که تولید کننده پلاکت ها و سایر سلول های خونی هستند، بهبود می بخشد. افراد ۱۹ تا ۷۰ ساله، روزانه به ۱۵ میکرو گرم ویتامین D نیاز دارند. بدن می تواند با قرار گرفتن در معرض تابش خورشید ویتامین D تولید کند، اما بسیاری از افراد روزانه به اندازه کافی در آفتاب قرار نمی گیرند.
ویتامین D را می توان از خوراکی های جانوری نیز دریافت کرد. زرده تخم مرغ، ماهی های چرب، مثل ماهی سالمون، ماهی تن و ماهی خال مخالی، روغن کبد ماهی و لبنیات غنی شده، همگی از منابع تأمین کننده ویتامین D مورد نیاز بدن هستند. اگر گیاهخوار هستید، می توانید ویتامین D مورد نیازتان را با مصرف مکمل ها و یا محصولات گیاهی غنی شده با این ویتامین تأمین کنید.
۵. غذاهای حاوی ویتامین K
ویتامین K برای سلامت استخوان ها و لخته شدن خون ضروری است. بررسی های آماری نشان می دهند افرادی که به اندازه کافی ویتامین K مصرف می کنند، کمتر دچار کمبود پلاکت خون می شوند. ویتامین K مورد نیاز آقایان روزانه ۱۲۰ میکرو گرم و خانم ها روزانه ۹۰ میکرو گرم است. سبزیجات برگی سبز مثل اسفناج، کلم پیچ و برگ شلغم، بروکلی، لوبیای سویا و روغن آن و کدو حلوایی، همگی حاوی ویتامین K هستند.
۶. غذاهای حاوی آهن
برای آن که دچار کم خونی و کمبود پلاکت های خون نشوید، باید به اندازه کافی آهن مصرف کنید. آقایان بالای ۱۸ سال و خانم های بالای پنجاه سال روزانه به ۸ میلی گرم آهن نیاز دارند. آهن مورد نیاز خانم های ۱۹ تا ۵۰ ساله ۱۸ میلی گرم و خانم های باردار ۲۷ میلی گرم در هر روز است. جگر گاو و گوسفند، لوبیای سفید و لوبیای قرمز، شکلات تلخ طبیعی و عدس، از جمله خوراکی هایی هستند که می توانند آهن بدنتان را تأمین کنند.
همان طور که پیش تر گفته شد، ویتامین C جذب آهن را افزایش می دهد. بنابراین، توصیه می شود که غذاهای آهن دار گیاهی را مثل لوبیا و عدس، در کنار خوراکی های حاوی ویتامین C مصرف کنید. در ضمن، بهتر است از مصرف مکمل های کلسیم و غذاهای کلسیم دار همراه با خوراکی های حاوی آهن بپرهیزید.
چه غذاهایی مانع از افزایش پلاکت خون می شوند؟
دیدیم که خوردن برخی غذاها به افزایش پلاکت های خون کمک و کمبود این سلول های خونی را جبران می کند. این در حالی است که برخی غذاها و نوشیدنی ها باعث کاهش پلاکت های خون می شوند. اگر به ترومبوسایتوپنیا دچار هستید، بهتر است از مصرف زیاد چنین غذاهایی بپرهیزید.
الکل، آب قره قاط و شیر گاو، از جمله نوشیدنی هایی هستند که پلاکت خون را کاهش می دهند. کینین، ترکیبی که در آب تونیک و لیموی تلخ یافت می شود و آسپارتام نیز، که یک شیرین کننده مصنوعی است، می توانند باعث کاهش پلاکت های خون شوند. بنابراین، بهتر است مصرف نوشیدنی های حاوی چنین ترکیباتی را محدود کنید.
مکمل هایی که پلاکت خون را افزایش می دهند
علاوه بر خوراکی هایی که گفته شد، برخی مکمل های خوراکی نیز می توانند پلاکت های خون را افزایش دهند. یکی از این مکمل ها، عصاره برگ گیاه پاپایا است. این مکمل گیاهی به صورت قرص نیز قابل تهیه است و اگر در مصرف آن زیاده روی نکنید، عوارض جانبی هم ندارد.
یکی دیگر از مکمل هایی که ممکن است پلاکت خون را افزایش دهد کلروفیل است. کلروفیل رنگیزه ای سبز رنگ است که گیاهان به کمک آن می توانند نور خورشید را جذب کنند. برخی افراد گزارش داده اند که توانسته اند با مصرف مکمل های کلروفیل، علائم ناشی از کمبود پلاکت، مثل خستگی و بی حالی را برطرف کنند. اما هنوز پژوهشی انجام نشده که ثابت کند کلروفیل می تواند پلاکت های خون را افزایش دهد.
ملاتونین نیز می تواند باعث افزایش پلاکت های خون شود. بدن به طور طبیعی این هورمون را تولید می کند، اما می توانید مکمل های ملاتونین را به صورت قرص، کپسول، نوشیدنی و لوسیون نیز تهیه و مصرف کنید. این مکمل ها اغلب برای بهبود کیفیت و نظم خواب استفاده می شوند. اما برخی پژوهش ها نشان داده اند که ملاتونین پلاکت های خون را نیز افزایش می دهد.
کمبود پلاکت خون چه زمانی خطرناک می شود؟
عارضه کمبود پلاکت یا ترومبوسایتوپنیا، در صورت عدم رسیدگی و درمان به موقع، می تواند باعث بروز مشکلاتی جدی شود. در صورتی که به کمبود شدید پلاکت مبتلا هستید، بهتر است هرچه زودتر به پزشک مراجعه و دارو دریافت کنید. علائم ترومبوسایتوپنیای شدید عبارتند از:
-خون ریزی های شدید
-خون ریزی از دهان یا بینی پس از مسواک زدن
-سر درد گرفتن پس از آسیب های جزیی
-کبودی هایی که به مرور زمان وخیم تر می شوند
بیشتر بخوانید!
